Voor Stichting Boerderij De Viermarken hebben wij, een studentengroep van Van Hall Larenstein, een ontwerp gemaakt voor een natuurbelevingsroute waar rolstoelgebruikers en mensen met een visuele beperking gebruik van kunnen maken. Als studenten hebben wij erg veel plezier gehad van dit project en ook veel geleerd; over de verschillende doelgroepen, de inpassing van elementen in de buitenruimte en de wetenschappelijke kennis die hier achter zit.
Vooronderzoek
Om deze natuurbelevingsroute goed te kunnen ontwerpen, rekening houdend met de mogelijkheden van de doelgroep, hebben we eerst verschillende referentieprojecten bezocht. Hier hebben we gekeken naar de manieren van interactie tussen natuur en gebruiker, hebben we inspiratie opgedaan voor het project van De Viermarken en zijn de aanpassingen voor bijvoorbeeld rolstoelgebruikers genoteerd.
Om ons goed in te kunnen leven in de twee (heel) verschillende doelgroepen, zijn we met mensen in gesprek gegaan die deze beperkingen zelf hebben. Hiervoor zijn we naar Bartiméus in Zeist geweest, waar we gesproken hebben met een jongeman die een visuele beperking heeft en zijn docenten, die veel kennis hebben over de manier van natuurbeleving bij mensen met een visuele beperking. Met name het werken met contrasten (tussen planten en om de looproute aan te geven) en het aanspreken van de zintuigen tast, gehoor en reuk kwamen hierbij naar voren.
Daarnaast zijn we met medewerkers van De Viermarken door het Abraham Ledeboerpark gaan lopen/rijden. Een aantal van deze medewerkers zitten zelf in een rolstoel, waardoor zij ons goed konden vertellen wat voor hen de obstakels zijn. Ook hebben de medewerkers een binding met het park, zij konden goed vertellen wat belangrijk is in het park en wat ze graag willen behouden. Zij vertelden ons onder andere dat ze erg blij worden van de dieren in het park, die zien en liefst ook aanraken is voor hen erg prettig. Ook gaven ze ons praktische tips om de bereikbaarheid van de verschillende elementen ook voor rolstoelgebruikers te verbeteren.
Naast deze onderzoeken naar de beleving van de doelgroepen, hebben we ook een gebruikersanalyse van het Ledeboerpark zelf gedaan. Hieruit kwam naar voren dat het park goed functioneert voor verschillende doelgroepen. Daarom hebben wij gekozen voor het toevoegen van elementen aan het park en niet een totale vernieuwing van het park.
Zintuigen en dieren
Als projectgroep hebben we een aanbeveling gedaan voor het toevoegen van 6 elementen. Deze spreken allen een ander zintuig aan en zorgen voor meer natuurbeleving voor beide doelgroepen.
Zoals al eerder vermeld zijn de dieren voor de medewerkers van De Viermarken erg belangrijk. Hiervoor is bedacht dat er bij de weides waar dieren staan, voeldozen komen. Dit zijn bakken waarin iets ligt wat te maken heeft met dat dier. Zo komt er bijvoorbeeld één bij de schapen waar wol in komt te liggen, een gewei bij de herten, een hoefafdruk bij de ezels, et cetera. Dit betekent dat de dieren, die niet aangeraakt of gevoerd mogen worden, op deze manier dichterbij komen en beleefbaar worden.
Ook komt er in het park een boom te liggen. Dit is met name voor de mensen met een visuele beperking. Zij kunnen over het algemeen de stam wel voelen, maar kunnen niet omvatten hoe groot(s) een boom kan zijn. Door de boom op zijn kant te leggen kun je de grootte uitmeten, en zijn ook de wortels en de kroon bereikbaar.
In het park is centraal gelegen al een grote vijver met een steiger waar je mooi over het water kunt kijken. Om het water nog beter beleefbaar te maken hebben is er hierbij een waterelement ontworpen. Hierdoor kun je het water horen. Het kan in de vorm van een klassieke fontein, wat goed bij de stijl van het park past, of een natuurlijker ogend watervalletje.
Om het zintuig gehoor nog meer aan te spreken komt er een geluidsmuur. Dit is een houten stellage waaraan verschillende houtsoorten en andere dingen te hangen waar tegenaan geslagen kan worden met een stuk hout. Ieder ding maakt weer een ander geluid.
Als laatste is er een rustpunt ontworpen. Dit bestaat uit een lange wilgentunnel met aan het eind twee wilgenhutjes. Deze liggen in het midden van een veld waar hoog gras staat, vlinders fladderen en je de vogels hoort fluiten. De wilgenhutjes en -tunnel zijn goed bereikbaar voor mensen met een visuele beperking en zijn groot genoeg om ook rolstoelgebruikers ruimte te geven.
Voor iedereen interessant
De elementen zijn ontworpen voor mensen met een visuele beperking of die gebruik moeten maken van een rolstoel. Dit wil echter niet zeggen dat de route alleen voor deze groep mensen bedoeld is. Het park is en blijft openbaar en deze elementen zullen onderdeel worden van het park. Door het toevoegen van de elementen is de beleving van natuur dichterbij gekomen voor mensen van allerlei leeftijden, achtergronden, mogelijkheden en uitdagingen.
Het rapport en ontwerp werden met enthousiasme ontvangen bij De Viermarken en de gemeente. Onze ideeën brachten veel inspiratie en waar mogelijk wordt dit project ook daadwerkelijk uitgevoerd.